واریس یا رگ های وریدی
در شکل گیری و ایجاد واریس عواملی مانند سبک زندگی، محیط و ژنتیک تاثیر گذار و موثر می‌باشند. ایستادن های طولانی، چاقی، عدم انجام فعالیت های ورزشی و عدم تحرک کافی میتواند بستر شکل گیری واریس یا رگ های وریدی را فراهم سازد. واریس یا رگ های وریدی در اثر کشیدگی، گشاد شدن و ضعف سیاهرگ ها به وقوع می‌پیوندد.
واریس یا رگ های وریدی و نشانه های ایجاد آن
ممکن است این تصور در بسیاری از افراد ایجاد شده باشد که واریس یا رگ های وریدی فقط مختص به افراد سالمند و دارای کهولت سن می باشد. در صورتی که این تفکر در حقیقت از ریشه اشتباه و نادرست است.
عوامل ایجاد واریس
در شکل گیری و ایجاد واریس عواملی مانند: سبک زندگی، محیط و ژنتیک تاثیر گذار و موثر می باشند. اگر مادربزرگ، پدربزرگ و والدین با مشکل واریس دست و پنجه نرم می کنند، ابتلای آن در سایر افراد خانواده نیز محتمل می باشد. واریس یا رگ های وریدی در زنان بیشتر از مردان شایع می باشد. در صورت ابتلای فرد به بیماری واریس، اقدام در جهت درمان هر چه سریعتر این عارضه، در بهبودی فرد نتایج بهتری را با خود به همراه دارد. ایستادن های طولانی، چاقی، عدم انجام فعالیت های ورزشی و عدم تحرک کافی می تواند بستر شکل گیری واریس یا رگ های وریدی را فراهم سازد.
واریس یا رگ های وریدی چیست؟
واریس یا رگ های وریدی (به انگلیسی: Varicose veins) در اثر کشیدگی، گشاد شدن و ضعف سیاهرگ ها به وقوع می‌پیوندد.
اما اختلال در عملکرد سبب می گردد که دریچه های موجود و کوچک داخل سیاهرگ قادر نباشند به سمت قلب، خون را هدایت نمایند. در نتیجه خون مانده شده در درون سیاهرگ ها، سبب برجسته شدن سیاهرگ می گردد. در چنین وضعیتی، سیاهرگ های برجسته شده به صورت پر پیچ و خم و رگ های دراز در اندام تحتانی بدن و در قسمت های درونی آن به چشم می خورند.
شروع واریس در زنان
در زنان و میان سنین ۴۰ الی ۴۹ سالگی فرآیند شیوع واریس و گسترش آن انجام می گردد. یکی از رگ های خونی که حمل خون به تمام نقاط بدن را صورت می دهد، سیاهرگ می باشد. در حالت طبیعی، سیاهرگ ها کار هدایت خون را همچون دستگاه های پمپ به انجام می رسانند. در برخی شرایط سیاهرگ ها در انجام فعالیت های خود دچار مشکل شده و جریان خون را نیز تحت تاثیر قرار می دهند.
واریس یا رگ های وریدی در هر ناحیه بدن ممکن است رخ بدهد، اما این عارضه به صورت رایج و متداول در قسمت های پایینی بدن شکل می گیرد.
به طور کلی، سه نوع رگ در بدن انسان موجود می باشد.
سرخرگ ها وظیفه انتقال خون از قلب به نواحی مختلف بدن را بر عهده دارند.
وظیفه برگرداندن خون از قسمت های مختلف بدن به طرف قلب، توسط سیاهرگ انجام می گیرد.
مویرگ ها نوع دیگر از رگ های موجود در بدن انسان می‌باشند که در ناحیه اتصال سیاهرگ و سرخرگ به صورت عروق های بسیار کوچکی حضور دارند. تبادل اکسیژن و مواد غذایی در محل مویرگ ها به دلیل وجود یک لایه سلولی انجام می‌پذیرد. واریس به شکل برجستگی هایی مانند شکل طناب یا خطوطی با رنگ بنفش در اندام تحتانی بدن به وجود می‌آید. دلیل شکل‌گیری این عارضه عدم بازگشت درست و صحیح خون قسمت های بدن به طرف قلب می‌باشد. به عبارتی، به وجود آمدن اختلال در کارکرد درست دریچه های موجود در سیاهرگ، عارضه واریس یا رگ های وریدی را با خود به دنبال دارد.
سیاهرگ یا دریچه های لانه کبوتری
در سیاهرگ های پا، دریچه های به نام دریچه های لانه کبوتری موجود می باشد. عملکرد این دریچه ها به صورتی انجام می گیرد که مقداری خون را در اثر هر انقباض به سمت دریچه بالایی هدایت می کنند و سپس برای انقباض بعدی آماده می شوند. اختلال در عملکرد آنها، با باقی ماندن خون در سیاهرگ، به تخریب دریچه های لانه کبوتری می انجامد که در این وضعیت، واریس یا رگ های وریدی پدیدار می‌شود.
سیاهرگ یا دریچه های لانه کبوتری
در اثر این عارضه قطر سیاهرگ ها نیز بیشتر شده، که نتیجه آن ایجاد اختلال و مشکلات بیشتر در نحوه عملکرد دریچه ها می باشد. با ادامه این روند، فرد مبتلا به این عارضه پس از گذشت مدتی در پاهای خود احساس درد و سنگینی می کند. در ادامه این وضعیت، سیاهرگ ها همچون طنابی نازک و کوتاه بر روی سطح ران یا ساق پا به چشم می آیند. واریس یا رگ های وریدی با عوارضی مانند به وجود آمدن زخم در قسمت های شکل گیری این عارضه، از بین رفتن پوست و تورم پا همراه می باشد.
عوامل تاثیر گذار در ایجاد عارضه واریس
یکی از عوامل تاثیر گذار در شکل گیری واریس یا رگ های وریدی، ژنتیک و سابقه خانوادگی می باشد. ایستادن به مدت طولانی نیز در ایجاد این عارضه بسیار تاثیرگذار است. افزایش سن نیز خطر ابتلا به عارضه واریس را افزایش می دهد. چرا که عضلات ساق پا و رگ های خونی در طی گذشت زمان، در نحوه عملکرد فرایند خون رسانی ضعیف می گردند.
جنسیت نیز در پیدایش این عارضه می تواند تاثیر گذار و موثر باشد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، زنان در مقایسه با مردان در معرض ابتلای بیشتری به عارضه واریس می باشند، که یکی از علل تاثیر گذار در این زمینه، بارداری به شمار می رود. سیاهرگ های ساق پا در دوران بارداری به دلیل افزایش فشار و حجم، راحت تر و زودتر دچار پارگی می گردند. همچنین رگ های خونی تحت تاثیر تغییرات هورمونی گشاد تر می شوند.
عوامل تاثیر گذار در ایجاد عارضه واریس
خطر ابتلا به واریس یا رگ های وریدی با نزدیک شدن به پایان دوران حاملگی بیشتر می شود. اضافه وزن نیز در شکل گیری این عارضه تاثیر دارد. در اثر اضافه وزن فشار مضاعفی به سیاهرگ های ساق پا وارد می شود و موجب اختلال در عملکرد رگ های خونی می گردد. سابقه تشکیل لخته خون در پا و دریچه های معیوب داشتن در هنگام تولد، از دیگر عوامل تاثیر گذار در شکل گیری عارضه واریس محسوب می گردد.
نشانه ها و علائم ابتلا به واریس
نشانه ها و علائم ابتدایی واریس یا رگ های وریدی، به صورت برجستگی هایی بر روی پا و به شکل نامناسب ایجاد می شود. همچنین در اطراف این ناحیه تورم، سوزش و درد نیز احساس می گردد. نشانه های این عارضه در اثر ایستادن طولانی مدت یا نشستن در هوای گرم تشدید می شود. در این حالت، برای کاهش علائم آن قرار دادن پاها در سطحی بالا، استراحت دادن و راه رفتن می تواند راهگشا و مفید باشد.
در وضعیت های حاد تر خونریزی رگ ها نیز مشاهده می شود و در ناحیه شکل گیری عارضه زخم هایی هم به وجود می آید. خستگی، احساس فشار و سنگینی در پاها به ویژه در هنگام شب، درد شدید، وجود رگ های بنفش یا آبی در پشت پا، التهاب مچ پا، خارش در اطراف رگ، گرفتگی عضلانی، خونریزی ناحیه در صورت وارد شدن آسیب جزئی، خشکی پوست در اطراف ناحیه شکل گیری عارضه، تشکیل لخته خون، وجود رگ های برآمده و پیچ خورده و رگ های بیرون زده، از دیگر نشانه ها و علائم ایجاد واریس یا رگ های وریدی به شمار می آید.
نشانه ها و علائم ابتلا به واریس
در حالت خفیف واریس، با احساس سنگینی در اندام های تحتانی همراه می باشد. در چنین وضعیتی می بایست از نشستن و ایستادن برای مدت طولانی پرهیز نمود و پا ها را در هنگام نشستن بر روی سطحی بلند نگه داشت و همینطور جای هر دو پا را به صورت متناوب باید تعویض کرد. همچنین شب ها به منظور خوابیدن، پاها باید از سطح بدن در جای بالاتری قرار گیرد. در مورد واریس پیشرفته، جوراب مخصوص واریس مورد استفاده قرار می گیرد.
کاهش علائم بیماری با استفاده از جوراب پدیدار می شود. اگر جوراب از استانداردهای لازم برخوردار نباشد، نه تنها باعث بهبود عارضه نمی گردد بلکه تشدید علائم آن را نیز با خود به دنبال دارد. در این زمینه استفاده از جوراب های مناسب با وارد نمودن فشار، عمل تخلیه خون را با کمک عضلات پا انجام می دهند.
روش های درمانی عارضه واریس
یکی از روش های درمانی برای واریس یا رگ های وریدی، روش درمان اسکلروتراپی می باشد. در این روش داروهایی به وسیله پزشک به درون رگ تزریق می شود که با استفاده از آن دهانه رگ مسدود می گردد. روش درمانی دیگر در این زمینه به وسیله لیزر های سطحی صورت می گیرد. در این روش به منظور انسداد رگ های عنکبوتی و رگ های کوچک از لیزر استفاده می شود.
جراحی آندوسکوپی سیاهرگ ها نیز به وسیله ایجاد سوراخ های کوچک در پوست صورت می گیرد. برداشت سرپایی سیاهرگ های موجود در پا نیز یکی دیگر از روش های درمانی این عارضه به شمار می رود. روش درمانی وناسیل هم یکی از روش های جدید به منظور درمان واریس یا رگ های وریدی محسوب می گردد، که در این روش انسداد رگ های آسیب دیده توسط چسب مخصوصی انجام می پذیرد.
راهکارهای مؤثر و تاثیر گذار در زمینه پیشگیری از عارضه واریس
یکی از راهکارهای تاثیرگذار برای جلوگیری از ابتلا به واریس یا رگ های وریدی، انجام ورزش و فعالیت های ورزشی می باشد. تحرک کافی و ورزش، گردش خون و خون‌رسانی را در رگ های قسمت های مختلف بدن بهبود می بخشد.
دلایل بیماری واریس
در مواقع نشستن یا ایستادن طولانی مدت به منظور تحریک گردش خون، مناسب است که انجام حرکات کششی را در دستور کار قرارداد. همچنین عوض کردن وضعیت نشستن نیز در این زمینه تاثیر گذار می‌باشد.
کنترل وزن، یکی دیگر از راهکارهای مناسب برای پیشگیری از این عارضه محسوب می‌شود. برای افزایش و بهبود گردش خون، انجام ماساژ خوب و مناسب یکی از اصول مهم و کلیدی برای جلوگیری از ابتلا به واریس به حساب می‌آید.
قرار دادن بالش زیر پاها در هنگام خوابیدن، استفاده از برنامه غذایی مناسب و تغذیه سالم، پیاده روی، پرش و دوی نرم نیز از دیگر راهکارهای تاثیرگذار در زمینه پیشگیری از واریس یا رگ های وریدی به شمار میرود.